Con lai tự truyện

Lan Marzena Wilkanowicz-Devoud ra cuốn tự chuyện về gia đình bên ngoại gốc Việt thuộc triều đình Huế, về tuổi thơ của bé gái mắt xếch tại cố đô Krakow của Ba Lan, về gia đình trí thức, về bước đường trở thành tổng biên tập tờ “Elle” danh giá.

“Lan, czyli Orchidea” (“Lan, nghĩa là Hoa Lan”) vừa được nhà xuất bản Znak (Ba Lan) phát hành và giới thiệu mới đây có nhiều liên quan tới Việt Nam.
Trên hết bởi tác giả là con đầu lòng của cặp vợ chồng công giáo Việt Nam – Ba Lan, sinh trưởng trong bối cảnh biến đổi ly kì của lịch sử hai nước. Marzena Wilkanowicz-Devoud là kết quả của mối tình “không tưởng” vô cùng lãng mạn của người trí thức Ba Lan với cô gái Việt Nam dòng dõi trong khi chiến tranh, chính trị và khoảng cách địa lý là những rào cản thách thức tưởng không thể vượt qua.

Mẹ cô, Maria Teresa Trần Thị Lài (mang họ Wilkanowicz sau khi kết hôn với cha cô) là con gái của quan Trần Văn Lý, người từng giữ chức cai quản tại Đà Lạt thời Pháp thuộc. 28 tuổi, bà gặp chồng tương lai trong một cuộc họp mặt thanh niên công giáo thế giới Pax Romana tại San Salvador (Nam Mỹ) và sau đó, trong lần thứ 3 gặp mặt sau 7 năm xa cách, bà quyết định lấy ông Stefan Wilkanowicz khi đó là kí giả của tuần báo công giáo Tygodnik Powszechny.
Bà Lài theo chồng sang Ba Lan năm 1963 dù biết sẽ không thể quay về Việt Nam hay trở lại Pháp, và dù biết phải chấp nhận cuộc sống cực khổ của vợ kí giả nghèo, của nhà trí thức bị chính quyền cộng sản Ba Lan khi đó dằn mặt và cảnh giác.

Câu chuyện của cặp uyên ương đặc biệt này đã từng được bà Lài ghi lại trong cuốn sách tự truyện xuất bản hồi năm 2004 với tựa “Z Wietnamu do Polski – Opowieść córki mandaryna” (“Từ Việt Nam tới Ba Lan – câu chuyện của con gái quan huyện”)

Mối tình của ông bà Wilkanowicz “ly kì và có khi còn hay hơn cả phim Hollywood vì là chuyện có thật” – con gái họ viết vậy trong cuối sách đầu tay của mình.

Như cô kể thì oái oăm của lịch sử và mối tình lãng mạn của cha mẹ đã hình thành nhân vật Marzena vừa nhẹ nhàng tình cảm, vừa quyết liệt và hiện đại mà không bỏ quên tri thức kinh điển, nghĩa vụ xã hội và tinh thần trách nhiệm, siêng năng cần cù của người Á Châu.

Marzena dẫn ta tới gặp các nhân vật lịch sử cận đại của Ba Lan mà chị gặp, kết thân và học hỏi, trong đó có Thủ tướng đầu tiên của Ba Lan dân chủ Tadeusz Mazowiecki, các nghệ sĩ, nhà văn, các tên tuổi của ngành tạo mốt Anh, Pháp mà chị từng làm việc cùng trong 13 năm làm tổng biên tập đầu tiên của nguyệt san “Elle” Ba Lan.

Cuốn “Lan…” là thế giới thu nhỏ đầy lý thú, được viết với ngôn ngữ bình dị chân thực của người rất ý thức về cội nguồn đích thực của mình. “Lan…” muốn chia sẻ nhưng cũng muốn kéo người đọc tham dự cuộc sống không hời hợt với bất cứ khía cạnh nào của nó.

Với tính cách cởi mở nhưng biết giữ khoảng cách khách quan của người điềm tĩnh quan sát như nhân vật Marzena thì từ nếp chỉ đường may của chiếc váy phụ nữ tới thế giới chính trị của các quốc gia lớn nhỏ không phải là điều khó bao quát.

Lan Marzena Wilkanowicz – Devoud lấy chồng người Pháp, cũng là một tổng biên tập tạp chí Gala, cũng dành cho phụ nữ chuyên đề tạo mốt, trang điểm và thế giới các nhân vật nổi tiếng của ngành giải trí. Họ có 2 con và hiện sống ở Paris.

Các cuộc họp mặt công chúng giới thiệu sách tự chuyện của Lan Marzena được tổ chức chủ yếu vào cuối tháng 10 trong đó thứ Năm ngày 25 tháng 10 lúc 18 giờ tác giả gặp gỡ và nói chuyện với công chúng tại trụ sở Hội Tiếng Nói Tự Do (văn phòng Bến Việt) tại ul. Marszałkowska7, Warszawa.