Xưng danh

Hình: Đảo Sensaku

Nguyễn đạt Thịnh
Xưng danh là việc nói cho người khác biết mình là ai; nếu danh xưng không chỉ giản dị là Trần Đặc Mít hay Phạm Trùm Xoài, mà còn có những phụ chú kềnh càng như giám đốc xưởng này, tiến sĩ học khoa nọ, địa chỉ ở những khu bạc triệu,… thì nhân vật quan trọng đó phát cho người đối diện một tấm danh thiếp.
Ông Obama đã trình danh thiếp của mình cho ông Tập Cận Bình hôm thứ Ba 26/11, hai ngày sau ngày ông Tập quyết định thiết lập khu ADIZ (Air Defense Identification Zone–Không Phận Phòng Thủ, Xưng Danh), những chữ tối mò này chỉ giản dị có nghĩa là Vùng Cấm Bay, muốn vào vùng phải xưng danh.
Danh thiếp của tổng thống Mỹ là hai chiếc oanh tạc cơ chiến lược B-52 cất cánh từ phi trường Guam bay vào ADIZ của Trung Cộng trên biển Hoa Đông; không phận này là một vùng trời rộng lớn nằm trùm lên vùng biển trong đó có Senkaku, quần đảo Trung Cộng đang tranh chấp với Nhật.
Ngay khi “xí” vùng trời này là của riêng họ, Trung Cộng đã ra luật lệ là hễ vào vùng, tối thiểu phi công phải xưng danh để Trung Cộng kiểm soát và cho phép. Một viên chức Hoa Kỳ xác nhận phi hành đoàn B-52 chẳng những đã không xưng danh mà còn bay lượn suốt một tiếng đồng hồ trong “vùng cấm bay”. Thái độ diễu võ dương oai của anh khổng lồ Mỹ đương nhiên là một thách thức đối với Trung Cộng.
Ngay sau đó, Ngoại trưởng John Kerry và Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel tuyên bố Hoa Thịnh Đốn quan tâm về hành động mới của Bắc Kinh trong cuộc tranh chấp Senkaku không còn mới mẻ gì. Thái độ của 2 vị tổng trưởng này tô đậm thêm một nét trong tấm danh thiếp của Mỹ: nét đó là lập trường của Mỹ đồng minh với Nhật trong chiến tranh Hoa – Nhật nếu chiến tranh xảy ra vì Senkaku, hay vì bất cứ một nguyên nhân nào khác.
Trên chiếc mẫu hạm George Washington, Phó Đô đốc Robert L. Thomas, Tư lệnh Hạm Đội 7, thoải mái tuyên bố với những phóng viên truyền thông có mặt trên tàu, “Chúng tôi sẽ tiếp tục hiện diện trên không phận quốc tế như thường lệ; việc sử dụng không phận quốc tế là một tập tục được cả thế giới công nhận, và được công pháp quốc tế bảo vệ”. Thomas còn chê là quyết định thiết lập vùng ADIZ của Trung Cộng thiếu chín chắn, vì chính hải phận Senkaku vẫn còn là vùng tranh chấp giữa họ với Nhật và Nam Hàn, thì vội gì mà tranh thêm không phận. Ông khẳng định, “đường ta, ta cứ đi thôi”.

Hãng thông tấn Australian Associated Press loan tin bà Ngoại trưởng Úc Julie Bishop chỉ trích việc Trung Cộng thiết lập khu ADIZ là tạo thêm căng thẳng trong vùng Đông Á đang sẵn sôi động.

Bà Bishop nói, “Úc phản đối những quyết định đơn phương gây hấn trên biển Hoa Đông.”
Bác bỏ mọi chỉ trích, Bắc Kinh nói họ có quyền bảo vệ không phận của họ. Họ đưa kháng nghị ngoại giao cho Đại sứ Mỹ Gary Locke và Đại sứ Nhật Kitera Masato yêu cầu Washington và Tokyo “sửa chữa những sai lầm” và ngưng đưa ra những lời phát biểu “vô trách nhiệm”.
Mặc dù thái độ quyết liệt của chính phủ Nhật chống đối ADIZ, nhiều hãng máy bay Nhật cho biết trong ngày đầu tiên họ đã tuân hành lệnh thông báo, xưng danh cho Trung Quốc khi máy bay của họ tiến vào khu vực ADIZ.
Thái độ này có thể hiểu như một sự thừa nhận quyền kiểm soát của Trung Quốc, nhưng ông Scott Harold, một chuyên gia Trung Quốc của tổ chức RAND Corporation, nói rằng sự tùng phục của những hãng hàng không thương mại không phải là mục tiêu chính của Trung Quốc. Ông nói: “Mục tiêu thật sự của ADIZ không phải là đối phó với các hãng máy bay dân sự, những hãng máy bay đó lúc nào cũng sẵn sàng cho biết máy bay của họ đang ở đâu và định bay tới đâu. Mục tiêu thật sự của Trung Quốc là tìm cách không cho máy bay quân sự của Nhật, của Mỹ hoặc của Nam Hàn, và thậm chí của cả Đài Loan nữa, không được bay trong khu vực đó mà không có sự cho phép của Trung Quốc.”
Ông Harold còn nói mục đích tối hậu của việc thiết lập ADIZ là ép Nhật Bản ngồi vào bàn hội nghị để tìm cách tránh va chạm, tổn thất cho không quân Nhật trong những chuyến bay trên không phận Senkaku.
Ông Yoichiro Sato, một nhà phân tích an ninh thuộc Đại học Á châu Thái Bình Dương Ritsumeikan của Nhật, nói thiết lập khu ADIZ, Trung Quốc giúp Nhật có được khẳng định về quyết tâm của Mỹ đồng minh với họ.
Giáo sư Sato nói thêm là hành động của Trung Cộng – đơn phương độc chiếm không phận – khiến Hoa Kỳ không có lựa chọn nào khác hơn là tăng cường sự cam kết đối với Nhật Bản, vì nếu không hành động như vậy, Washington sau này sẽ phải đối phó với một tình trạng phức tạp hơn.
Mặt khác, cả Nhật lẫn Nam Hàn cùng tuyên bố họ đã gửi thám thính cơ bay vào vùng ADIZ; hành động khiêu khích của 2 nước này không tạo ra một phản ứng nào của Trung Cộng, mặc dù Trung Cộng đã cảnh cáo là những máy bay quân sự bay vào vùng ADIZ sẽ gặp phản ứng quân sự của họ.
Một phát ngôn viên của chính phủ Nhật nói những chuyến bay tuần tra của Nhật trên quần đảo Senkaku vẫn đang giữ nguyên lịch trình hoạt động thiết lập từ trước thời điểm Trung Cộng tuyên bố tình trạng cấm bay.

Viên chức chính phủ Hoa Kỳ nói việc Trung Cộng công bố vùng cấm bay tạo ra tình trạng căng thẳng không cần thiết giữa hai siêu cường Mỹ, Hoa. Trong chuyến công du tuần tới, Phó Tổng thống Joe Biden có ý định sẽ nêu vấn đề này với chính quyền Trung Cộng.
Viên chức này nói thêm, “hành động của Trung Quốc còn không mang tính hòa hoãn với các quốc gia cận lân; Phó Tổng thống Biden sẽ thảo luận với họ về những hành động tương tợ trên những vùng biển, vùng trời quốc tế, và về cách họ đối xử với các lân quốc”.
Nói cách khác, Hoa Kỳ sẽ đòi Trung Cộng hành xử ôn hòa hơn, không những trên biển Hoa Đông, mà cả trên Biển Đông nữa.
Hãng thông tấn Tàu Xinhua phổ biến lời tuyên bố của Đại tá Shen Jinke nói không quân Tàu đã bố trí một số khu trục cơ và một chiếc máy bay viễn kiểm – có khả năng quan sát rất xa – để thực hiện những cuộc tuần tra thường lệ. Nói cách khác, Trung Cộng không có biện pháp đối phó với hành động khiêu khích của Mỹ.

Danh thiếp chỉ là một cách xưng danh, nhưng cách xưng danh của Hoa Kỳ lại nằm trong chiến lược PIVOT, đưa mũi dùi quân sự từ Trung Đông sang Á Châu, đối đầu chính sách của Trung Cộng lấn đất, lấn biển bằng sức mạnh.
Tập Cận Bình chỉ còn nước hoặc khai chiến với Mỹ, hoặc muối mặt nuốt trọng cái ADIZ của ông ta trở vào cuống họng.

Nguyễn đạt Thịnh