Bản tiếng Anh ở phía dưới. Scroll down for the English translation.
Theo Báo cáo công tác báo chí năm 2012, do Thứ trưởng Thông tin và Truyền thông Đỗ Quý Doãn trình bày tại Hội nghị cán bộ báo chí toàn quốc triển khai nhiệm vụ năm 2013, “tính đến tháng 2/2013, số lượng cơ quan báo in trên cả nước là 812 với 1084 ấn phẩm. Trong đó, có 197 tờ báo in (84 báo Trung ương, ban, bộ, ngành, đoàn thể, 113 báo địa phương). Trong lĩnh vực thông tin điện tử, 336 mạng xã hội, 1174 trang thông tin điện tử tổng hợp. Cả nước hiện có 67 đài phát thanh, truyền hình Trung ương và địa phương, trong đó có 02 đài quốc gia là Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, 01 đài của ngành (Đài Truyền hình KTS VTC); 64 đài phát thanh và truyền hình địa phương với 172 kênh chương trình phát thanh và truyền hình (99 kênh truyền hình, 73 kênh phát thanh) Về đội ngũ cán bộ báo chí, cả nước hiện có gần 17000 người làm báo chuyên nghiệp được cấp thẻ, 19000 Hội viên Hội nhà báo Việt Nam, sinh hoạt tại các chi hội, liên chi hội...”.
Nghe quen quen? Đó là bởi vì mẫu câu này về căn bản vẫn được giữ nguyên qua các năm, chỉ có con số thay đổi chút đỉnh. Ví dụ như năm 2012:
“Truyền thông đại chúng nói chung, báo chí nói riêng hiện nay ở nước ta chưa bao giờ phát triển mạnh mẽ cả về quy mô, về số lượng, về loại hình như ngày nay. Tính đến tháng 3/2012 nước ta có 786 cơ quan báo chí in (184 báo in, trên 592 tạp chí) với 1016 ấn phẩm trong đó báo có 194 cơ quan gồm 81 báo Trung ương, 113 báo địa phương; tạp chí có 592 cơ quan (475 tạp chí Trung ương và 117 tạp chí địa phương; 1 hãng thông tấn quốc gia; 2 đài phát thanh, truyền hình quốc gia; 1 đài truyền hình ngành; 64 đài phát thanh, truyền hình thành phố, 47 đơn vị được cấp phép hoạt động truyền hình cáp, 9 đơn vị cung cấp dịch vụ truyền dẫn tín hiệu truyền hình cáp. Trong lĩnh vực thông tin điện tử, cả nước có 61 báo, tạp chí điện tử, 191 mạng xã hội, hơn 1.000 trang thông tin điện tử tổng hợp...”.
Và thống kê của năm 2011:
“Tính đến tháng 3/2011, trên lĩnh vực báo in, cả nước có 745 cơ quan báo chí với 1003 ấn phẩm. Ở lĩnh vực phát thanh và truyền hình, có 67 đài phát thanh, truyền hình gồm 3 đài phát thanh, truyền hình ở trung ương (VOV, VTV, VTC), và 64 đài phát thanh-truyền hình ở các địa phương với 200 kênh sản xuất trong nước và 67 kênh nước ngoài. Trong lĩnh vực thông tin điện tử, cả nước có 46 báo điện tử và tạp chí điện tử, 287 trang tin điện tử của các cơ quan báo chí và hàng nghìn trang tin điện tử có nội dung thông tin của các cơ quan Đảng, Nhà nước và Chính phủ, các đoàn thể, hội, hiệp hội và các doanh nghiệp. Cũng tính đến tháng 3/2001, cả nước có gần 17.000 người đã được cấp thẻ nhà báo và trên 5.000 người đang hoạt động báo chí nhưng chưa có thẻ, trong đó nhiều phóng viên, biên tập viên có trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ khá”.
Đây là những thông tin thường được Đảng và Nhà nước Việt Nam, thông qua báo chí chính thống và mạng lưới dư luận viên, đưa ra mỗi khi cần dẫn bằng chứng cho tự do báo chí ở Việt Nam. Điều này có lẽ xuất phát từ một đặc điểm tâm lý chung của những người cộng sản là rất thích con số, thích sự“lượng hoá” để làm bằng chứng, kiểu như GDP mỗi năm tăng trưởng 7%, hay thu nhập đầu người ở Việt Nam tính trung bình là xyz USD/năm kể từ năm abc, hoặc lượng hoá một cách thô thiển nữa thì thành kiểu “ba phe, bốn mâu thuẫn”, “thanh niên ba sẵn sàng”, “phụ nữ ba đảm đang”…
Có vấn đề là Đảng và Nhà nước lại chỉ sử dụng con số cơ quan báo chí và số lượng nhà báo hoạt động như là bằng chứng rõ nhất và duy nhất cho tự do báo chí ở Việt Nam, còn các cơ quan và con người đó hoạt động như thế nào thì lại không nói đến.
Công khai chỉ đạo trong bí mật
Hàng tuần tại Hà Nội và TP.HCM, Ban Tuyên giáo Trung ương và Thành uỷ, cùng đại diện Bộ Thông tin - Truyền thông và cơ quan an ninh, đều tổ chức một cuộc họp với tất cả tổng biên tập các tờ báo quan trọng (mức độ quan trọng là do Ban Tuyên giáo đánh giá). Ở các tỉnh, thành khác, cơ quan tuyên giáo địa phương cũng có hoạt động tương tự vào thời gian tuỳ họ ấn định.
Cuộc họp này được gọi một cách tế nhị là “giao ban báo chí hàng tuần”, còn thực chất nó là một buổi “định hướng thông tin tuyên truyền”, trong đó, đại diện Ban Tuyên giáo sẽ nhận xét các báo tuần qua làm gì tốt (thì biểu dương), làm gì chưa tốt hoặc sai phạm (thì xử phạt); tuần tới thì sẽ tập trung làm gì và chú ý đừng làm gì. Người được mời dự họp là các tổng biên tập hoặc đại diện có thẩm quyền của các báo, và tất nhiên, 100% phải là đảng viên.
Việc tiến hành những cuộc họp như thế thực sự là hành động xoa đầu, răn dạy, kết hợp đe dọa và trấn áp báo chí, và dĩ nhiên là chẳng theo một quy định pháp luật nào: Thật là chối tỉ khi toàn bộ hệ thống báo chí đều bị coi là “lực lượng tuyên truyền” và do một đảng chính trị đứng ra chỉ đạo, định hướng. Có lẽ Đảng cũng tự thấy rõ việc này là khó chấp nhận, là giẫm lên luật pháp và nguyên tắc báo chí, cho nên ở đây có một việc rất buồn cười là: Một mặt họ yêu cầu tất cả “các đồng chí lãnh đạo cơ quan báo chí” phải quán triệt các định hướng của họ đến anh chị em phóng viên ở toà soạn, nhưng mặt khác họ lại cũng yêu cầu các báo phải tuyệt đối giữ kín chuyện Đảng đứng ra chỉ đạo báo chí, tuyệt đối không bàn đến, không để rò rỉ thông tin ra bên ngoài, nhất là cho các thế lực thù địch, rằng “có một cuộc họp như thế” mỗi tuần ở Hà Nội và TP.HCM.
Biên bản ghi chép một cuộc họp giao ban báo chí như thế vào ngày 29/3/2011 đã bị rò rỉ ra lề trái, với một số chỉ đạo nổi bật như: Không đưa tin về việc diễn viên Hồng Ánh tham gia ứng cử Đại biểu Quốc hội; sắp tới sẽ xét xử vụ Cù Huy Hà Vũ, đề nghị khi nhắc về con người này thì không đưa danh vị tiến sĩ và chức danh luật sư; không nhắc đến vụ chìm tàu tại Hạ Long để tránh ảnh hưởng đến du lịch của đất nước; không đưa tin các vấn đề liên quan đến nhà máy điện nguyên tử của Việt Nam, v.v.
Vị lãnh đạo cơ quan báo chí đứng tên trên văn bản (Phó Giám đốc Truyền hình Kỹ thuật số VTC, ông Vũ Quang Huy) và vài nhân viên liên quan được một phen tá hoả vì sợ bị truy cứu trách nhiệm. Rút kinh nghiệm vụ này, sát trước phiên toà xử ông Cù Huy Hà Vũ, phóng viên nội chính của các tờ báo lớn đều nhận được một văn bản không tiêu đề, không tên người gửi, không cơ quan, không con dấu, chỉ thị rõ các báo đưa tin theo hướng phản ánh tính nghiêm minh của phiên toà và sự xác đáng của bản án, “không mở rộng bình luận”, “không gọi bị cáo là tiến sĩ vì có thể bị cáo lợi dụng”, v.v.
Tháng 12-2012, tại một cuộc họp giao ban báo chí định kỳ, ông Nguyễn Thế Kỷ, ban Tuyên giáo Trung ương, đã quở trách báo chí đưa tin “không đúng” về sự kiện tàu Trung Quốc cắt cáp tàu Bình Minh 2 của Việt Nam. Theo ông Kỷ, phía Trung Quốc chỉ là “vô tình gây đứt cáp” chứ không có ý cắt cáp, phá hoại “ta”. (Trên thực tế, những người có chuyên môn, chẳng hạn một số kỹ sư ở Tập đoàn Dầu khí Việt Nam Petrovietnam, đều khẳng định rằng không có chuyện Trung Quốc vô tình). Điều đáng chú ý là băng ghi âm ghi lại bài khiển trách của ông Kỷ đã bị tuồn lên mạng, sau đó tờ báo hải ngoại bị coi như “đài địch” là BBC Việt Ngữ liên hệ với ông Kỷ đề nghị phỏng vấn – ông bèn nói tránh rằng mình chỉ “trao đổi nghiệp vụ” với các báo mà thôi. Cả ông Kỷ và Ban Tuyên giáo đều không hài lòng trước việc bị lộ “hoạt động định hướng thông tin tuyên truyền”. Nghe nói (cũng chỉ là “nghe nói”) vào buổi họp giao ban tuần tiếp theo, họ tỏ ra rất cảnh giác trước nguy cơ bị ghi âm, có lẽ chỉ còn thiếu nước khám người tất cả các tổng biên tập và đại diện toà báo tham dự họp để kiểm tra xem có gài thiết bị ghi âm hay không.
Chỉ đạo qua điện thoại, tin nhắn
“Các báo chú ý: Ngày mai, 1/7, là ngày thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc. Các báo tuyệt đối không đưa tin về biểu tình, về tranh chấp chủ quyền Việt Nam-Trung Quốc”. Tin nhắn này, đề ngày 30/6/2012, chỉ là một trong vô số tin nhắn truyền đạt mệnh lệnh của cơ quan quản lý báo chí đến lãnh đạo (tổng biên tập) các báo. Bên cạnh đó là các cú điện thoại của “trên”, ra các chỉ đạo“miệng”: Không đưa tin về vụ này, không làm đậm vụ kia, hạn chế đề tài nọ v.v. Thật là một cách chỉ đạo tuyệt vời khôn ngoan vì nó hiệu quả mà lại rất kín, không để lại văn bản, con dấu, chữ ký… chẳng có bằng chứng gì cho thấy các báo đã được/bị định hướng. Bọn “thế lực thù địch” có muốn rêu rao các luận điệu bôi nhọ, bêu xấu ta cũng chẳng được – bằng chứng đâu? Tất cả chỉ là vu khống.
Hơn ai hết, Đảng – mà đại diện ở đây là bộ máy tuyên giáo và an ninh – ý thức được sức mạnh của sự bí mật. Công khai, minh bạch là tự làm mất mặt mình, tự giết mình. Cũng từ đây, nảy sinh nguy cơ mà Đảng rất không thích và luôn đề cao cảnh giác, đó là sự hợp tác, bắt tay nhau giữa “lề phải”và “lề trái”, hành động tuồn thông tin từ các nhà báo “chính thống” sang giới blogger để blogger tung lên mạng.
(Còn nữa)
Coffee and tea reserved for NA deputies and secretaries. No service to the press and guards.
Ảnh: Lê Anh Dũng (VietNamNet)
Ảnh: Lê Anh Dũng (VietNamNet)
THE VIETNAMESE STYLE OF MEDIA CONTROL
A report on media activities in 2012, which Deputy Minister of Information and Communication Do Quy Doan delivered at the national conference on the tasks for the press during 2013, clearly stated, “As of March 2013, there are 812 printed media agencies nationwide with 1084 publications. Of these, there are 197 newspapers, including 84 newspapers at national and industrial level, and 113 provincial ones. In the area of electronic media, there are 336 social media networks and 1174 diversed news sites. The whole country has 67 broadcast agencies at national and provincial (local) level; three of these are central (national) agencies, including the Voice of Vietnam, the Vietnam Television, and the Vietnam Digital Television (VTC). The other 64 agencies are local broadcasters providing 172 channels (with 99 television channels and 73 radio ones). In terms of human resources, there are nearly 17,000 professional journalists granted press cards; and the Vietnam Journalists Association has 17,000 members in its network.”
The language sounds familiar, doesn’t it? Indeed it remains almost the same through years, with only a slight change in statistical figures. The press system in 2012, for example, is described as follows:
“Mass media in general and the press in particular in present Vietnam has never attained such a growth in terms of the size, the quantity and the form. As of March 2012, our country has 786 printed media agencies, including 184 newspapers and over 592 magazines, with 1016 publications. Of these media agencies, there are 194 newspapers, including 81 national and 113 local newspapers; there are 592 magazines, including 475 national and 117 local ones; 1 national news agency; 2 national broadcast agencies; 1 industrial television agency; 64 provincial broadcast stations; 47 licensed cable broadcasters; 9 providers of cable TV signals. In the area of electronic meda, the entire nation has 61 electronic newspapers and magazines, 191 social media networks, and over 1000 diversified news sites…”
And below is the 2011 statistics:
“As of March 2011, in printed media alone, there are 745 media agencies nationwide with 1003 publications. In broadcast, there are 67 broadcast agencies. Three of these are central (national) agencies, including the Voice of Vietnam, the Vietnam Television and the Vietnam Digital Television. The other 64 agencies are local broadcasters. They provide 200 domestic channels and 67 overseas ones. In the area of electronic media, our country has 46 electronic newspapers and magazines, 287 news sites owned by various media agencies and thousands of news sites owned by the diverse agencies of the Party, the Government, unions, associations, organizations, and enterprises. Moreover, as of March 2011, there are nearly 17,000 citizens granted press cards in our country and more than 5,000 people working as reporters without press cards. Many such reporters and editors have a good command of political awareness and professional knowledge.”
The above passage, cited from a statement by the Ministry of Communication and Information of Vietnam, is typical of official reports issued by the Vietnamese government which are characterized by an emphasis on numbers and a deliberate neglect of analysis. The information in the passage is also what the Vietnamese authorities are likely to provide via mainstream media and the network of public opinion shapers when they are asked to present evidence supporting the idea that Vietnam has freedom of the press.
This may be traced back to a common psychological trait of communists, that is, they are very fond of numbers and quantification. For instance, they consider them to be the strongest evidence of the nation’s economic achievements and social progress. They tend to cite the annual growth in gross domestic products or the average income per capita in Hanoi as from year X. as “undeniable evidence” that Vietnam is doing well in development. In the wartime, for the sake of conciseness in propaganda activities, they even quantified and shortened many terms unrelated to numbers such as “three sides, four conflicts” to describe the world’s political situation, “three preparations” to describe three qualities required from youths and “three responsibilities” to mean the same for women.
One thing to note, however, is that the Vietnamese government has been using the number of media agencies and reporters as the clearest and the only evidence of freedom of the media in Vietnam. They do not go into details of how the media agencies and reporters work. They also ignore an extremely important aspect of the story, that is: The vast majority of the media agencies are owned and dominated by the state in various forms.
Openly giving secret instructions
A standard feature of communist press such as that of Vietnam is the “guiding role” of the Party’s Propaganda Department. Every week, this agency holds a meeting in Hanoi with the editors-in-chief of all major newspapers, in which it provides feedbacks and rebuke the media for what they have done in the previous week. The same meeting is held in Ho Chi Minh City by the local Propaganda Department and things are the same for other provinces and cities across Vietnam.
These meetings are euphemized by the Party as “weekly discussions with the media.” In essence, they are meetings in which communist officials sermonize media leaders, trying to mould newspapers into the Party’s lines and thereby shaping public opinions.
The Party must be well aware that this is an unlawful measure which runs counter to all journalism standards of truthfulness, accuracy, objectivity, impartiality and fairness. So on one hand, it orders the editors-in-chief to convey the Party’s editorial directions to journalists at home; on the other hand, it wants the press to keep extremely secret the fact that the Party maintains media control with such weekly meetings.
The minutes of the press guiding meeting of March 29, 2011 was leaked to the blogosphere with instructions such as “don’t report on movie actress Hong Anh running for national assembly election”, “don’t mention the jurist doctor of Cu Huy Ha Vu in his trial” (Vu is a prominent legal activist who would be sentenced 7 years in prison for conducting propaganda against the state), “don’t report the vessel sinking in Ha Long so as not to badly influence the nation’s tourism industry”, “don’t cover issues related to atomic energy stations in Vietnam”, etc. The leader of the media agency whose name and signature appeared on the minutes, Vu Quang Huy, and some concerned staffs were deadly anxious about being imputed.
Just prior to the trial of Cu Huy Ha Vu, journalists covering legal affairs for major newspapers all received a printed notice without sender’s name or title or seal, instructing the media, in reporting the trial, to praise the impartiality of the judges and the just sentence, “not to give commentaries or in-depth analyses”, “not to address the accused as J.D. as the accused can take advantage of his title”, etc.
In another press guiding meeting last December, Mr. Nguyen The Ky, the Vice Director of the Central Department of Propaganda, rebuked the press for having reported that Chinese vessels cut the seismic cables of a Vietnamese oil exploration ship. He said the Chinese vessels just “unintentionally caused the cables to be broken” rather than “deliberately sabotaged them”. (In fact experts, for eg. some working for Petro Vietnam, insisted that China must not have done anything unintentionally.) Ky’s preach was wired and posted to web, and he suffered from a public outcry online. Vietnamese BBC, an oversea media agency, later had an interview with Ky, where he explained that he only meant to “discuss” this matter with the press. However, he could not mould bloggers into thinking that the Party puts national interest above their comradeship with the Chinese communist party or that the Party leaves the press independent. Both Ky and the Propaganda Department were annoyed with the leakage of “guidance and propaganda information”. Arguably in the next meeting, they were extra vigilant over the risk of being recorded, and went short of searching every attendant for recording devices.
SMS and phone instructions
“The press, be noticed that tomorrow, July 1, is the Chinese Communist Party’s Establishment Day. Reporting on anti-China protests and territorial disputes between Vietnam and China is strictly prohibited.” This text message of June 30, 2012, is just one of numerous SMS instructions from media control agencies to leaders of major media agencies.
In addition to text messages, phone calls and oral instructions have also been used to order the press “not to report this incidence”, “not to highlight that case”, “to restrict covering these topics”, etc. This proves to be a wise technique of controlling the media for its being effective and subtle, leaving no written form, signature or seal. As there’s not any evidence left of the “guidance” imposed upon the press, “hostile forces” simply cannot allege that freedom of the press in Vietnam is restricted – all what they say is slanderous.
More than anyone else, the Communist Party – herein represented by the propagandists and public security machinery – is aware of the power of secrecy. Transparency only means self-defamation and suicide. Thereby arises a risk which the Party keeps hostile to and vigilant against, that is the sympathy between mainstream media and unofficial media, or the leakage of information from the “right side” to the “left side” press (see note), in the words of former Minister of Information and Communication Le Doan Hop.
(to be continued)
---
Note: Le Doan Hop, in his office tenure, said in an interview given to the Sai Gon Giai Phong on August 3, 2007, “You the press are absolutely free if you keep to the right side of the road, and we are making efforts to keep you, comrades, on the right side.” Possibly from that time on, Hop’s concepts of “right side” and “left side” in media gave rise to a famous metaphor, “right side press” to mean state-owned newspapers as opposed to “left side press” to mean “reactionary”, out-of-state-control blogs.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét