Giám Mục Nguyễn Thái Hợp kể nguyên do vụ Mỹ Yên

Người Việt

Gm Nguyễn Thái Hợp

Qua cuộc trao đổi với Linh Mục Trần Công Nghị của Viet Catholic, lần đầu tiên, Giám Mục Nguyễn Thái Hợp, giám mục Giáo Phận Vinh, khái quát toàn bộ diễn biến vụ Mỹ Yên. 

Theo đó, chiều 22 Tháng Năm, trước ngày Tòa Án Tối Cao xét xử phúc thẩm 14 thanh niên Công Giáo tại trụ sở Tòa Án Nghệ An, thân nhân và bạn hữu của những thanh niên này đã đến linh địa Trại Gáo để cầu bình an cho họ. Lúc thánh lễ đang diễn ra, trên đường đến Trại Gáo, khách hành hương bị một nhóm người lạ mặt, không mặc cảnh phục chặn đường, vì vậy đã xảy ra cãi vã, xô xát. Bị đám đông phản kháng mạnh, những người ngăn chặn bỏ chạy. Vài người chạy vào nhà viên xã đội trưởng, nơi công an đã tập trung từ trước. Ba người bị dân chúng khống chế và bị đánh.

Được cấp báo, đội an ninh của giáo họ Trại Gáo vội vàng đến đưa nạn nhân về Nhà Văn Hóa xóm 13 để bảo vệ. Đang dự thánh lễ, ban hành giáo của giáo họ Trại Gáo nhận được điện thoại cầu cứu của công an huyện Nghi Lộc. Họ cấp tốc chạy xuống và phải phá ổ khóa để đưa nạn nhân vào đó ẩn trốn. Ba người này khai là công an và người ta thấy giấy tờ, cũng như sắc phục công an trong cốp xe. 

Giáo dân giáo hạt Nhân Hòa hành hương về linh địa Trại Gáo ngày 18/9/2013. Hàng ngàn giáo dân đổ về giáo xứ Mỹ Yên mỗi ngày với tinh thần như trong ảnh, chắc chắn là thực tế làm chế độ Hà Nội cảm thấy bất an. (Hình: Web Giáo phận Vinh).

 

Bên ngoài, dân chúng tụ tập mỗi lúc một đông, do linh mục phụ trách giáo xứ đi vắng, Hội đồng mục vụ đã điện thoại cho tòa giám mục xin giúp đỡ. Cùng lúc đó, ông Vũ Chiến Thắng, phó giám đốc ông an Nghệ An, và ông chủ tịch huyện Nghi Lộc gọi điện thoại cho Giám Mục Nguyễn Thái Hợp, đề nghị hợp tác để giải quyết sự việc. Thấy tình hình càng lúc càng phức tạp, lúc 19 giờ 45, Giám Mục Nguyễn Thái Hợp và hai linh mục lên đường. Trong khi phía chính quyền dù năm lần, bảy lượt hứa hẹn sẽ có mặt nhưng giờ chót vẫn không đến.

Khi Giám Mục Nguyễn Thái Hợp có mặt, tình hình bớt nguy hiểm nhưng vẫn còn rất căng thẳng vì trong đám đông có cả giáo dân lẫn những người không phải giáo dân. Theo yêu cầu của dân chúng, một biên bản đã được soạn thảo. Tuy nhiên, khi biên bản này được đọc, đám đông phản đối dữ dội vì cho rằng chưa đúng sự thật. Người ta phải viết lại biên bản. Đa số dân chúng tạm chấp nhận biên bản viết lại nhưng vẫn chưa chịu giải tán. Giám Mục Nguyễn Thái Hợp vừa yêu cầu mọi người giải tán, vừa yêu cầu chính quyền đưa xe đến chở người bị thương về nhưng chính quyền vẫn không cử người tới.

Phải mất một khoảng thời gian mới tìm được xe chở nạn nhân về với sự bảo vệ của phái đoàn tòa giám mục. Trên đường về, phái đoàn này phải quay lại nhà ông xã đội trưởng để cứu những công an bị vây, còn mắc kẹt ở đó. Sau khi phái đoàn về, dân vẫn tiếp tục tụ tập ở khu vực này và một chiếc xe gắn máy bị phá.

Hai ngày sau, hôm 24 Tháng Năm, đại diện huyện Nghi Lộc và xã Nghi Phương đến cám ơn hội đồng mục vụ và đội an ninh của giáo họ Trại Gáo vì đã tích cực giải cứu cán bộ công an đêm 22 Tháng Năm. Chính quyền các cấp cũng nhiều lần bày tỏ sự cảm kích với Giám Mục Nguyễn Thái Hợp và các linh mục trong giáo phận. Tuy nhiên, sau khi xảy ra vụ đàn áp giáo dân Mỹ Yên, hệ thống truyền thông Việt Nam bóp méo toàn bộ diễn biến, vu khống hội đồng mục vụ Trại Gáo “bắt giam người trái pháp luật”.

Sự kiện ngày 22 Tháng Năm trở thành nghiêm trọng khi chính quyền không những không xử lý một cách nghiêm minh hành vi sai trái của cán bộ công an mà còn cố tình dựng án để bắt hai giáo dân giáo họ Trại Gáo theo kiểu bắt cóc, bất chấp Luật Tố Tụng Hình Sự Việt Nam.

Ngày 27 Tháng Sáu, trên đường đi đám cưới cháu, ông Ngô Văn Khởi bị cảnh sát giao thông chặn lại và bị năm thanh niên bịt mặt dẫn đi không nêu lý do. Vài ngày sau gia đình mới nhận được thông báo nhưng giấy lại ghi nhầm với một ông Ngô Văn Khởi khác (sai địa chỉ và tên vợ).

Cùng ngày 27 Tháng Sáu, khi ông Nguyễn Văn Hải chở cháu là Nguyễn Huy Hoàng, 5 tuổi, đi khám bệnh thì bị công an bắt giữ trên đường về, công an cũng không nêu lý do bắt giữ và không tiến hành bất cứ thủ tục nào. Cháu Nguyễn Huy Hoàng bị bỏ lại giữa đường.

Tuy phẫn nộ trước hành vi sai trái của chính quyền và không nhận được câu trả lời thỏa đáng nào, nhưng suốt hai tháng sau đó, giáo dân vẫn kiên trì đối thoại. Tòa Giám Mục Giáo Phận Vinh nhiều lần gặp gỡ, làm việc với chính quyền, yêu cầu giải quyết vấn đề càng sớm càng tốt để tránh những phức tạp có thể xảy ra.

Chính quyền chỉ hứa sẽ giải quyết nhưng không làm gì. Vì thế, dân chúng càng ngày càng thêm bức xúc và không còn tin ở giải pháp đối thoại.

Ngày 30 Tháng Tám, thân nhân của ông Khởi, ông Hải cùng một số giáo dân Mỹ Yên tập trung ôn hòa tại trụ sở xã Nghi Phương đòi thả người. Hôm đó, theo yêu cầu của công an tỉnh Nghệ An và huyện Nghi Lộc, Giám Mục Nguyễn Thái Hợp đã đến trụ sở xã Nghi Phương, đề nghị chính quyền đáp ứng yêu cầu của giáo dân, đồng thời kêu gọi mọi người kiên nhẫn chờ đợi. Cuối cùng, mọi người rút lui trong trật tự.

Sáng Chủ Nhật 1 Tháng Chín, chính quyền tỉnh Nghệ An mời Giám Mục Nguyễn Thái Hợp tham dự cuộc họp đặc biệt để giải quyết vấn đề. Phía chính quyền có chủ tịch và phó chủ tịch tỉnh, trưởng ban tôn giáo, hai phó giám đốc công an tỉnh là ông Vũ Chiến Thắng và ông Nguyễn Hữu Cầu, và một số người liên quan.

Giám Mục Nguyễn Thái Hợp cho biết, đa số thành viên cuộc họp đồng ý tìm biện pháp giải quyết vấn đề để tránh hậu quả xấu, nhưng ông Nguyễn Hữu Cầu khăng khăng yêu cầu Giám Mục Nguyễn Thái Hợp phải đứng ra bảo lãnh cho ông Khởi và ông Hải tại ngoại. Giám Mục Nguyễn Thái Hợp từ chối viết đơn bảo lãnh tại ngoại, vì về nguyên tắc, luật không quy định việc tổ chức tôn giáo đứng ra bảo lãnh. Mặt khác, Giáo Phận Vinh không chấp nhận việc chính quyền cố tình đánh lạc hướng và làm phức tạp sự việc ngày 22 Tháng Năm, nhằm kết án và truy cứu nhiều người dân chất phác, vô tội khác, trong khi những hành vi sai trái của các cán bộ lại được bao che.

Ngày 3 Tháng Chín, thân nhân của hai nạn nhân và giáo dân Mỹ Yên lại tập trung đến trụ sở xã Nghi Phương đòi thả người. Sau khi chờ đợi và trao đổi căng thẳng, cuối cùng, chính quyền địa phương đã viết “Giấy cam kết”, hứa thả hai nạn nhân trước 16 giờ ngày 4 Tháng Chín, thậm chí còn tuyên bố “nếu đến thời gian trên mà công an tỉnh không thả ông Ngô Văn Khởi và Nguyễn Văn Hải thì UBND xã chịu trách nhiệm trước nhân dân”. Sau khi nhận được “Giấy cam kết”, mọi người tự động rút lui.

Cùng thời gian đó, công an đề nghị tòa giám mục có văn bản yêu cầu thả người để cơ quan điều tra có căn cứ thả ông Khởi và ông Hải về dự lễ tấn phong giám mục phụ tá. Do vậy, chiều ngày 3 Tháng Chín, tòa giám mục đã có thư đề nghị thả người.

Sáng 4 Tháng Cín, lễ tấn phong diễn ra tốt đẹp, với khoảng 22.000 người tham dự. Trưa hôm đó, văn phòng Tòa Giám Mục Xã Đoài nhận được thư ‘hỏa tốc’, mời Giám Mục Nguyễn Thái Hợp đến họp tại trụ sở tỉnh Nghệ An vào lúc 15 giờ, nhưng giám mục không thể đến tham dự cuộc họp này, vì chương trình làm việc trong ngày tấn phong giám mục phụ tá đã được sắp đặt từ trước không thể thay đổi. Sau này người ta mới biết, lúc hẹn gặp Giám Mục Nguyễn Thái Hợp tại trụ sở UBND tỉnh, chính quyền đã chuẩn bị xong kế hoạch trấn áp dân tại Nghi Phương.

Khoảng 15 giờ 30 ngày 4 Tháng Chín, tin tưởng vào “Giấy cam kết” mang tính chất “lừa đảo” của chính quyền, thân nhân ông Khởi, ông Hải và một số giáo dân Mỹ Yên đã tới trụ sở xã Nghi Phương để nhận hai ông về nhà. Khi đến nơi, họ ngỡ ngàng nhận ra đã bị chính quyền lừa: Không hề có chuyện thả người.

Trên thực tế, ngay từ sáng 4 Tháng Chín, chính quyền đã điều động công an, cảnh sát cơ động, dân quân tự vệ, cảnh khuyển,… án ngữ lối vào trụ sở xã Nghi Phương.

Một số người lạ mặt đã lẩn vào đám đông để quấy rối, ném đá về phía công an và cảnh sát cơ động, một số giáo dân cũng làm theo. Thế là lực lượng vũ trang của tỉnh Nghệ An sử dụng lựu đạn cay, dùi cui, thuốc nổ, thẳng tay đàn áp dân chúng, làm cho hơn 30 người bị thương, trong đó có ba người bị chấn thương sọ não nặng.

Tuy có nhiều giáo dân bị lực lượng vũ trang tỉnh Nghệ An đánh trọng thương nhưng nhà cầm quyền vẫn chối là đã thẳng tay đàn áp thường dân. (Hình: VRNs)

Trong cuộc trao đổi với Viet Catholic, Giám Mục Nguyễn Thái Hợp xác nhận, cả báo Nghệ An, đài phát thanh, đài truyền hình Nghệ An, đã đăng tải nhiều bài viết và phóng sự có nội dung xuyên tạc sự thật, xúc phạm đến uy tín và danh dự của cả ông lẫn toàn thể linh mục và giáo dân Giáo Phận Vinh. Tệ hơn là trong buổi phát hình tối Chủ Nhật, 15 Ttháng Chín, đài truyền hình quốc gia cũng lập lại những luận điệu của đài truyền hình Nghệ An, chụp cho Giám Mục Nguyễn Thái Hợp nhiều “tội danh” như: cấu kết với thế lực phản động trong cũng như ngoài nước, kích động nhân dân hận thù với nhà nước, chia rẽ khối đoàn kết nhân dân, đi ngược lại với chủ trương của Dức Giáo Hoàng và của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam là sống Phúc Âm giữa lòng dân tộc.

Giám Mục Nguyễn Thái Hợp tâm sự, nhiều lúc ông tự hỏi có nhà nước pháp quyền nào trên thế giới hiện nay cho phép các phóng viên nặc danh và cơ quan truyền hình nhà nước tự tung tự tác, muốn bôi nhọ ai tùy ý, tự do chụp mũ cho người khác một cách vô căn cứ những thứ tội nghiêm trọng, vốn chỉ những tòa án đặc biệt mới có quyền tuyên án? Điều này cho thấy sự thao túng, vô pháp luật và xuống cấp về phẩm chất đạo đức của một xã hội.

Vị giám mục này nhận định, đã có một thời người ta tôn vinh gian dối và cho đó là phương pháp tuyên truyền hữu hiệu nhất. Trong quá khứ, các chính thể độc tài có thể đánh lừa được dư luận hay ít nhất là gây hoang mang, sợ hãi và bêu xấu đối phương bằng phương pháp tuyên truyền này. Tuy nhiên, toàn cầu hóa và cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật đã giúp nhân loại dễ dàng lột mặt nạ những gian dối và lừa lọc đó.

Giám Mục Nguyễn Thái Hợp giải thích, theo Giáo Huấn Xã Hội của Giáo Hội Công giáo, cộng đồng chính trị và giáo hội độc lập cũng như tự trị trong lĩnh vực riêng của mình nhưng cả hai đều phục vụ con người. Giáo hội và cộng đồng chính trị có thể làm cho việc phục vụ này hữu hiệu hơn “để mọi người cùng có lợi, nếu mỗi bên nỗ lực hơn nữa để hợp tác lành mạnh với nhau theo cách thế phù hợp với hoàn cảnh không gian và thời gian”.

Chính trong viễn tượng đó, Tòa Thánh Vatican đã đề nghị định hướng mục vụ: “Đối thoại thẳng thắn và cộng tác chân thành”. Đức Giáo Hoàng Benedict XVI kêu gọi Giáo Hội Việt Nam “đóng góp vào việc phát triển nhân bản và tâm linh của con người nhưng đồng thời cũng đóng góp cho việc phát triển đất nước. Việc tham gia vào tiến trình này là một bổn phận và một đóng góp quan trọng, nhất là lúc Việt Nam cũng đang từ từ mở cửa về phía cộng đồng quốc tế”.

Do vậy, vị giám mục này nhấn mạnh: “Đối thoại không đồng nghĩa với thỏa hiệp, nhất là thỏa hiệp với bất cứ giá nào. Niềm tin tôn giáo và chân lý không thể mặc cả hay dễ dàng nhượng bộ”.  Giáo Huấn Công Giáo mời gọi mọi người can đảm chống lại bất công, bạo lực, gian dối và sai lầm nhưng vẫn tôn trọng người sai lầm và không hề chủ trương lấy ác báo ác. Càng không tôn bạo lực làm kim chỉ nam cho cuộc sống và biện pháp giải quyết mọi vấn đề. Đối thoại được Giáo Hội Công Giáo chọn lựa như cách thế thích hợp nhất để giải quyết những xung đột và tranh chấp. Tuy nhiên, đúng như Đức Giáo Hoàng Benedict XVI lưu ý, sự thật vẫn giữ vai trò quan trọng nhất.

Theo Giám Mục Nguyễn Thái Hợp, trong vụ Mỹ Yên, lẽ ra phải khiển trách những người sai phạm khi chặn đường và bắt người trái phép, chính quyền đã bao che cho cấp dưới và tiếp tục lấp liếm, trấn áp dân chúng. Vì vậy, họ đã biến tình trạng bình yên thành bất ổn và chuyện nhỏ thành chuyện lớn. Không những họ đã bày binh bố trận để trấn áp những nông dân chất phác trong tay không có một tấc sắt, mà còn tiếp tục công khai dùng phương tiện truyền thông mạ lị, vu khống giám mục, linh mục, giáo dân Vinh là “bạo loạn, cấu kết với bên ngoài để âm mưu tạo phản”.

Vị giám mục này nêu thắc mắc, trong cuộc khủng hoảng về kinh tế, xã hội và an ninh quốc phòng hiện nay, Việt Nam cần đến sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế hơn bao giờ hết, thế thì tại sao lại có những hành động đẩy đất nước vào tình trạng thụt lùi rõ rệt về nhân quyền và tự do tôn giáo? Không phải vô lý, khi có người đặt câu hỏi: Chính quyền Nghệ An có chủ đích gì khi dàn dựng kịch bản này?