Ve vãn

- Huy Lâm

Trong giai thoại thi ca Việt Nam, người ta kể câu chuyện về hai câu lục bát:

Hỡi cô tát nước bên đàng,

Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?

Trong một thời gian khá lâu trước đó, có lẽ vì thấy câu thơ hay và đẹp nên người ta truyền miệng nhau đọc. Đọc riết rồi nhiều người lầm tưởng đó là hai câu ca dao. Cho đến khi tác giả của nó là nhà thơ Bàng Bá Lân lên tiếng, đồng thời ông còn có ý sửa lại câu thơ cho đúng với nguyên bản. Với đoạn đầu của bài thơ Tiếng thông reo như sau:

Trời cao, mây bạc, trăng tròn,

Dế than hiu quạnh, tre buồn nỉ non.

Diều ai gọi gió véo von,

Cành xoan đùa ánh trăng suông dịu dàng.

- Hỡi cô tát nước bên đàng,

Sao cô lại múc trăng vàng đổ đi?

Bàng Bá Lân được xem như là nhà thơ của đồng quê và Tiếng thông reo là bài thơ tiêu biểu của ông. Nếu bài thơ ngưng ở đây thì nó cũng đã là một bài thơ hoàn chỉnh. Với hình ảnh và âm thanh của miền thôn quê, có trăng trên cao, có mây lờ lững, có tiếng dế kêu, tiếng cành lá tre cọ nhau, tiếng sáo diều véo von trong chiều muộn. Và với màu vàng của ánh trăng loang loáng sóng sánh trong chiếc gàu tát nước của cô thôn nữ mới đẹp làm sao.

Tất cả những hình ảnh trên chỉ có thể có được ở nơi thôn dã. Ở thành thị khi cần tát nước, người ta lôi ngay cái máy bơm ra. Nếu là máy chạy bằng điện thì người ta tìm chỗ cắm điện. Nếu là máy chạy bằng xăng dầu thì kéo cho nó nổ rồi để chạy suốt ngày đêm không ngưng nghỉ. Chiếc máy bơm như thế sẽ không cần phải lâu lâu dừng lại nghỉ lấy sức hay đưa tay áo lau vài giọt mồ hôi trên trán. Nó chỉ biết hùng hục làm việc. Người viết đã từng thấy những chiếc máy bơm 10, 20 mã lực có thể bơm vài trăm lít nước một phút. Với khả năng làm việc như vậy sẽ không có sức người nào bì kịp. Nó cứ lù lù một đống và tiếng kêu của nó có thể làm đinh tai nhức óc nhiều người.

Do đó, chiếc máy bơm nước sẽ không thể nào gây cảm hứng để thi sĩ viết nên những câu thơ lãng mạn như trong thơ Bàng Bá Lân. Hình ảnh một khối sắt sẽ không thể nào so sánh được với hình ảnh dịu dàng khoan thai của cô thôn nữ với chiếc gàu tát nước. Khối sắt mà đưa vào trong thơ thì chỉ làm hư thơ.

Và nếu bài thơ chỉ dừng lại ở đó thì nó còn gợi trí tưởng tượng của người đọc đi xa hơn nữa để đoán già đoán non rồi chuyện gì sẽ xảy ra sau đó. Bởi hai câu lục bát “Hỡi cô tát nước bên đàng/Sao cô lại múc trăng vàng đổ đi?” mặc dù chưa hẳn là câu nói tỏ tình nhưng rõ ràng nó là lời ve vãn của một anh chàng thanh niên nào đó vô tình đi ngang qua, trông thấy cô thôn nữ đang tát nước bên bờ ruộng đã khiến lòng anh rung động và anh muốn làm quen. Anh thả hòn sỏi vào hồ nước để thăm dò. Nếu cô mỉm cười với anh hoặc không có phản ứng gì thì anh tiến thêm bước nữa. Anh sẽ buông những lời tỏ tình để lấy lòng cô gái. Anh có thể thành công nhưng cũng có thể gặp thất bại. Những lời tỏ tình sẽ không hứa hẹn bất cứ một kết quả nào. Nhưng một vài câu ve vãn là bước đầu cho anh cơ hội để mở ra những cánh cửa khác.

Các nhà chuyên môn định nghĩa ve vãn là hành vi mơ hồ với ngụ ý tình cảm hoặc đôi khi còn tiềm tàng tính dục và có mục tiêu rõ rệt. Nói cách khác, con người ta ve vãn là có chủ đích. Nhưng bởi vì ve vãn là hành động thăm dò đối phương nên ta không để lộ rõ chủ đích mà cứ để cho đối phương đoán thử. Thế nên ve vãn còn là trò chơi và vì vậy nó gây cho người ta cảm giác thích thú.

Ve vãn là bản tính tự nhiên của con người và nó biến hóa theo thời gian. Các nhà khoa học nói rằng cử chỉ ve vãn được biểu lộ để duy trì và tiếp nối nòi giống của loài người, bằng cách giúp người đàn ông đi tìm bạn tình và giúp đàn bà định giá trị người bạn đời tương lai, cũng như những cam kết hứa hẹn của hắn trước khi tiến xa hơn nữa.

Ve vãn là hành động rất bình thường. Nhiều người trong chúng ta đôi lúc thích ve vãn bạn bè, người đồng sở hoặc thậm chí ngay cả những người không quen biết gặp ngoài đường. Nhưng nếu khi ta đang trong một mối quan hệ sâu xa với ai đó thì sự ve vãn với một người khác sẽ thành phức tạp hơn. Một lời ve vãn có thể chấp nhận được không chỉ tùy thuộc trên khái niệm ta đặt ra mà còn tùy thuộc vào cái phần nửa quan trọng kia của ta cảm thấy thế nào nữa. Nếu trong trường hợp bạn cố tình giấu giếm điều bí mật thì hầu như chắc chắn là bạn không chỉ đang ve vãn một người mà bạn còn đang ve vãn với một tai họa nữa đó.

Vậy thì làm sao ta có thể biết được một người đang ve vãn hay chỉ tỏ ra thân thiện? Thật không dễ có câu trả lời rõ ràng. Nhưng vì không có câu trả lời chắc chắn nên chuyện ve vãn mới gây nhiều hứng thú.

Đa số chúng ta biết đó là hành động ve vãn khi chúng ta nhận thấy như thế. Nó có thể được thể hiện bằng lời nói, ở dạng lời khen, đùa cợt và trêu ghẹo, hoặc nó có thể là một nụ cười, một ánh mắt nhìn chăm chú, cử chỉ hất lại mái tóc hay bàn tay của người này đặt trên cánh tay của người kia. Và dĩ nhiên, nó có thể là một bức điện thư hay một lời nhắn qua điện thoại di động, kèm theo là hình vẽ một khuôn mặt đang nheo mắt hay cười tình.

Kết quả nghiên cứu cho thấy con người ta ve vãn với nhiều lý do khác nhau. Có người ve vãn vì đang đi kiếm một người bạn tình. Nhưng cũng có người ve vãn chỉ vì thích ve vãn. Theo giáo sư Dave Henningsen của trường Đại học Northern Illinois so sánh ve vãn cũng giống như chơi thể thao. Một người giao bóng thì người kia đón bóng, và nếu thấy thích thì giao bóng lại. Cả hai người cùng chơi chung một trò chơi như thế sẽ tạo cơ hội để hai người có thể xây dựng mối quan hệ lâu bền.

Đôi khi ve vãn là để thăm dò xem mối quan hệ tình cảm với người kia đang ở giai đoạn nào, đã có tiến triển hơn chút nào không. Hoặc khi mối quan hệ đó đã có rồi thì một vài lời ve vãn có thể giúp làm tăng thêm mức độ thân mật lên, hâm cho tình cảm ấm hơn một chút. Và có người ve vãn là chỉ để cố đạt được điều họ mong muốn có được như một ghế ngồi tốt hơn trên máy bay, mua vé vào rạp hát mà không phải xếp hàng như những người khác, hoặc mua được món đồ với giá hời v.v...

Theo một nghiên cứu của trường Đại học Kentucky nói rằng ve vãn người bạn đời có thể giữ cho hôn nhân được hạnh phúc. Cũng cuộc nghiên cứu này cho biết là những người đang yêu nhau nên ve vãn nhau nhiều hơn vì làm thế sẽ giúp giảm thiểu những xung khắc và khi ve vãn nhau thì cứ thật tự nhiên như đang ở chốn riêng tư. Và khi những người này siêng năng ve vãn nhau thì họ còn cảm thấy bằng lòng nhau hơn và sợi dây tình cảm giữa hai người được thắt chặt hơn.

Nhưng nếu là hai người không quen biết thì những cử chỉ ve vãn dễ đưa đến hiểu lầm. Kết quả nghiên cứu của trường Đại học Northern Illinois cho biết đàn ông thường hay đánh giá quá cao ý muốn của phụ nữ và khi vừa thấy một vài cử chỉ ve vãn thì tưởng ngay là người phụ nữ đó muốn gần mình. Thật là bé cái lầm.

Mà sự ve vãn giữa nam và nữ cũng có những quan niệm khác biệt nhau. Các nhà nghiên cứu thấy rằng khi phụ nữ ve vãn có phần lả lơi thì đàn ông thấy họ có sức hấp dẫn hơn. Nhưng khi đàn ông ve vãn kiểu này thì lại là thất bại vì phụ nữ thấy họ vừa huênh hoang lại vừa vô duyên. Đây cũng là bài học quý giá cho các ông.

Thế nên có người nói rằng ve vãn đôi khi mang lại cho ta nhiều thuận lợi, đôi khi không. Nhưng ve vãn là cách nhanh nhất, ít tốn kém nhất để mang đến một ngày tốt đẹp hơn. Thật là chí lý. Thi sĩ là những con người nòi tình. Trước đây lúc còn trẻ, Nguyễn Bính có lần đi qua vườn mơ chợt thấy thấp thoáng hình ảnh cô thiếu nữ đang hái mơ làm ông động lòng bèn buông mấy câu thơ:

Hỡi cô con gái hái mơ già!

Cô chửa về ư?Đường còn xa

Mà ánh chiều hôm dần sắp tắt

Hay cô ở lại về cùng ta.

Thi sĩ của chúng ta không chần chừ mà tiến nhanh tiến lẹ. Từ ve vãn bước ngay qua tỏ tình chỉ trong mấy câu thơ. Tài thật.

Huy Lâm